Nieuwe aansprakelijkheidsregels vanaf 2025

Tot voor kort konden contractpartijen elkaar enkel contractueel aansprakelijk stellen voor schade indien de tegenpartij in gebreke bleef. Vanaf heden kunnen benadeelden echter vrij kiezen tussen een contractuele of buitencontractuele aansprakelijkheidsgrond, of beide combineren, afhankelijk van wat voor hen het voordeligst is.

Een buitencontractuele vordering kan worden ingesteld mits de contractbreuk tevens een schending inhoudt van een wettelijke of zorgvuldigheidsnorm. Dit verruimt de mogelijkheden voor schadeclaims, maar verhoogt ook de aansprakelijkheidsrisico’s binnen zakelijke relaties.

Bijv.: onderneming A huurt een IT-dienstverlener in om een softwareoplossing te implementeren. Door een fout van de IT-dienstverlener ontstaat er dataverlies, wat leidt tot financiële schade voor uw onderneming.

Toelichting: voorheen kon onderneming A de IT-dienstverlener alleen contractueel aansprakelijk stellen, bijv. als in het contract bedongen staat dat hij verplicht back-ups diende te maken, maar dit niet deed. In dat geval kon schadevergoeding worden geëist, maar enkel binnen de grenzen van het contract (bv. aansprakelijkheidsbeperking tot x euro).

Met de afschaffing van het samenloopverbod kan onderneming A de IT-dienstverlener nu ook buitencontractueel aansprakelijk stellen, indien de fout een (bredere) wettelijke verplichting schendt. Stel bijv. dat door een cruciale programmeerfout gevoelige klantgegevens uitlekken: dit is niet alleen een contractbreuk, maar ook een schending van de algemene zorgvuldigheidsnorm (cfr. GDPR).

M.a.w. ondernemingen hebben vandaag meer flexibiliteit in het verhalen van schade (maar dit geldt uiteraard ook in de omgekeerde richting, naar de onderneming toe): 

• keuze inzake contractuele, buitencontractuele of beide vormen van aansprakelijkheid;
• contractuele aansprakelijkheidsbeperkingen zijn niet automatisch van toepassing op buitencontractuele claims;
• de tegenpartij kan mogelijk voor een hogere schadevergoeding worden aangesproken.

Uw huidige aansprakelijkheidsverzekeringen, voor zover u deze heeft onderschreven, bieden hiervoor reeds een oplossing:

• Bestuurdersaansprakelijkheidsverzekering (D&O-verzekering): beschermt bestuurders en zaakvoerders tegen persoonlijke claims die voortvloeien uit beslissingen binnen hun functie.    
  
  

• Aansprakelijkheidsverzekering (BA-uitbating): dekt de schade veroorzaakt aan derden door werknemers & aangestelden. De aansprakelijkheid in hoofde van u als opdrachtgever, voor de daden van onderaannemers is verzekerd. De persoonlijke aansprakelijkheid van de onderaannemer zelf, dient deze laatste te onderschrijven.
  
  

• Beroepsaansprakelijkheidsverzekering: voor advies- en dienstverlenende bedrijven die aansprakelijk kunnen worden gesteld voor schade door professionele fouten. Ook hierin zijn werknemers en andere aangestelden verzekerd.     
  
  

Hoewel de nieuwe regels een aantal wijzigingen met zich meebrengen, is het belangrijk te benadrukken dat Boek 6 BW in wezen voortbouwt op bestaande principes en rechtspraak. Hierdoor brengen deze geen wijzigingen aan in de dekking van uw polis(sen). Uw onderneming en haar werknemers en aangestelden blijven beschermd binnen de contractuele polisgrenzen:

• uw polis behoudt dezelfde dekking: de nieuwe wetgeving leidt niet tot een beperking van bestaande waarborgen.
• uw verzekering dekt nog steeds uw respectievelijke: bestuurdersaansprakelijkheid, aansprakelijkheid voor zaken en dieren, en/of buitencontractuele aansprakelijkheid binnen uw polisvoorwaarden. 

Omdat deze nieuwe regels in bepaalde situaties kunnen leiden tot een verhoogd aansprakelijkheidsrisico, afhankelijk van uw sector, contracten en bestaande verzekeringsdekking, kan een optimalisatie van limieten zich echter wel opdringen.

Omdat de meeste bepalingen van Boek 6 BW van aanvullend recht zijn – slechts enkele artikelen zijn van openbare orde en/of dwingend recht – heeft u de mogelijkheid om hier contractueel van af te wijken.

Door proactief uw contracten aan te passen, kunt u de risico’s die voortvloeien uit de verruimde buitencontractuele aansprakelijkheid zoveel mogelijk beperken. 

Dit kan d.m.v. contractuele vrijwaringen en aansprakelijkheidsclausules. Dankzij contractsvrijheid kunnen partijen expliciet overeenkomen om bepaalde principes uit het oude recht, zoals het samenloopverbod en de quasi-immuniteit, te behouden.

Mogelijke acties om uw risico’s contractueel aanvullend te beperken:

• nazien van aansprakelijkheidsbeperkingen in uw onderliggende contracten: door contractuele clausules correct te formuleren, kunt u de impact van de nieuwe regels beperken en de aansprakelijkheid van uw onderneming en medewerkers/hulppersonen afbakenen. Dit kan o.a. via:
  
  

1. commerciële overeenkomsten: hierin kan u de aansprakelijkheid van uw vennootschap t.a.v. klanten beperken, evenals voorkomen dat uw klanten uw medewerkers of hulppersonen buitencontractueel aansprakelijk stellen.
   
   
2. dienstverleningsovereenkomsten: een eventuele beperking van de buitencontractuele aansprakelijkheid kan contractueel worden opgenomen of uitgesloten (weliswaar binnen de grenzen van het Wetboek van Vennootschappen en Verenigingen).
   
   
3. (onder)aannemingsovereenkomsten: aansprakelijkheidsbeperkingen voor onderaannemers zijn doorgaans niet standaard in contracten opgenomen. Indien u deze bescherming wenst, is het cruciaal om expliciete afspraken te maken en deze contractueel vast te leggen.
   
   
4. HR-overeenkomsten:  artikel 18 van de Arbeidsovereenkomstenwet blijft onverminderd gelden. Uw medewerkers kunnen enkel persoonlijk aansprakelijk worden gesteld voor grove fouten of herhaaldelijk voorkomende lichte fouten.
   
   

• nazien van uw algemene voorwaarden: op voorwaarde dat deze correct en tijdig ter kennis worden gebracht en expliciet worden aanvaard, voorkomt een duidelijke, sterke set algemene voorwaarden verder ook dat uw onderneming (en gelieerde hulppersonen) aansprakelijk (kunnen) worden gesteld.
  
  

We raden aan om voor de herziening van uw contracten en algemene voorwaarden contact op te nemen met uw gebruikelijke raadsman.